Chúng ta đã đi qua những nơi thế giới thực được thêm thắt gia vị (AR), những nơi thực và ảo hòa quyện (MR). Giờ đây, hãy thắt dây an toàn, vì chúng ta sẽ đi đến trạm cuối cùng của Dải liên tục: Thực tế Ảo (Virtual Reality - VR).

Tại đây, thế giới thực không còn tồn tại. Bạn sẽ bước vào một vũ trụ hoàn toàn mới được kiến tạo bởi những dòng code.

1. VR là gì? Sự "cách ly" hoàn hảo

Nếu AR là đeo một cặp kính râm để nhìn đời đẹp hơn, thì VR là bịt mắt lại và mơ một giấc mơ tỉnh táo.

Virtual Reality (VR), hay mức Ảo toàn diện (Full Virtuality), là môi trường mô phỏng bằng máy tính, nơi người dùng bị cô lập hoàn toàn khỏi thế giới vật lý xung quanh.

• Cơ chế hoạt động: Kính VR (Headset) bao trùm toàn bộ tầm nhìn của bạn, tai nghe chặn âm thanh bên ngoài. Khi bạn quay đầu sang trái, hình ảnh trong kính cũng quay sang trái tương ứng.
• Mục tiêu: Tạo ra cảm giác "Hiện diện" (Presence) – đánh lừa bộ não tin rằng cơ thể bạn đang thực sự ở một nơi khác, dù chân bạn vẫn đang đứng trên sàn phòng ngủ.

2. Giấc mơ của Sword Art Online và Ready Player One

Văn hóa đại chúng đã vẽ nên viễn cảnh tuyệt đẹp về VR từ lâu.

Những ai từng xem Sword Art Online hay Ready Player One đều hiểu đích đến cuối cùng của công nghệ này: Một thế giới thứ hai nơi bạn có thể là bất cứ ai, làm bất cứ điều gì, và các định luật vật lý không còn ý nghĩa. Bạn có thể bay lượn, dùng phép thuật, hay ghé thăm những hành tinh xa lạ.

Ở cấp độ này, VR không chỉ là nhìn, mà là cảm nhận. Các công nghệ găng tay xúc giác (Haptic gloves) hay bộ đồ cảm biến đang được phát triển để bạn có thể cảm nhận sức nặng của một thanh kiếm ảo hay cái bắt tay của một người bạn ảo cách xa nửa vòng trái đất.

3. Hơn cả giải trí: VR chữa lành và kiến tạo

Đừng lầm tưởng VR chỉ dành cho game thủ. Sức mạnh thực sự của việc "đánh lừa bộ não" đang tạo ra những phép màu trong y học và đào tạo.

a. Liệu pháp phơi nhiễm (Exposure Therapy)

Làm thế nào để chữa bệnh sợ độ cao hay sợ nhện? Bác sĩ không thể đưa bệnh nhân lên nóc nhà chọc trời ngay lập tức được.

VR tạo ra một môi trường an toàn tuyệt đối. Bệnh nhân đeo kính vào, tập đứng trên mép vực ảo. Nhịp tim họ tăng, tay họ toát mồ hôi như thật, nhưng họ biết mình an toàn. Qua từng buổi trị liệu, não bộ học cách làm quen và vượt qua nỗi sợ hãi. VR cũng đang được dùng để chữa trị chứng rối loạn căng thẳng sau sang chấn (PTSD) cho các cựu chiến binh.

b. "Nơi được phép sai lầm"

Trong đào tạo phi công, phẫu thuật viên não, hay lính cứu hỏa, một sai sót nhỏ ngoài đời thực có thể trả giá bằng sinh mạng.

VR cung cấp một môi trường giả lập (Simulation) hoàn hảo. Một bác sĩ thực tập có thể phẫu thuật hỏng 100 lần trên cơ thể ảo để rồi thực hiện hoàn hảo lần thứ 101 trên cơ thể thật. VR cho phép con người mắc sai lầm để học hỏi – một điều xa xỉ trong thế giới thực.

c. Du lịch tại gia

Bạn muốn ngắm tranh Mona Lisa tại bảo tàng Louvre (Pháp) hay đi dạo trên bề mặt Sao Hỏa nhưng không đủ kinh phí? VR xóa nhòa khoảng cách địa lý. Các tour du lịch ảo đang mở ra cơ hội tiếp cận tri thức và văn hóa cho hàng triệu người không có điều kiện di chuyển.

4. Rào cản cuối cùng

Dù tuyệt vời, VR vẫn đối mặt với những thách thức lớn:

• Say chuyển động (Motion Sickness): Khi mắt bạn thấy mình đang lao dốc trên tàu lượn siêu tốc nhưng cơ thể lại cảm thấy mình đang ngồi yên trên ghế, não bộ sẽ bị xung đột và gây buồn nôn.
• Sự cồng kềnh: Các thiết bị hiện tại vẫn còn khá nặng và nóng khi sử dụng lâu.

Tạm kết hành trình

Từ AR nhẹ nhàng thêm thắt thông tin, đến MR hòa trộn hai thế giới, và cuối cùng là VR thay thế hoàn toàn thực tại. Dải liên tục Thực tế - Ảo đã cho thấy công nghệ không chỉ là những con chip khô khan, mà là công cụ để mở rộng giới hạn trải nghiệm của con người.

Chúng ta đang sống ở giai đoạn thú vị nhất của lịch sử, khi ranh giới giữa "Thực" và "Ảo" ngày càng mờ nhạt. Liệu tương lai, chúng ta sẽ sống trong một thế giới XR toàn diện như thế nào?

=> Đón đọc Bài cuối: Tương lai của XR (Extended Reality): Khi ranh giới mờ dần.